سیر تاریخی دموکراسی پیامدها و دلالت های سیاسی بسیاری دارد، تعریف واحدی از عقلانیت نیست - وبلاگ نت ترکیه

به گزارش وبلاگ نت ترکیه، خبرنگاران- جواد حیران نیا: چرا دموکراسی، هم به عنوان یک کلمه و هم به عنوان یک ایده، امروزه اینقدر در تصورات سیاسی ظاهر می گردد؟ این مفهوم بر رتوریک سیاسی دنیای مدرن تسلط دارد و به تعریف یک سیستم حکومتی رسیده است که نشانگر پیشرفت اخلاقی و سیاسی عظیمی از هر ساختاری است که قبل از خود دارد. دموکراسی به هسته سیاسی تمدنی تبدیل شده است که غرب به بقیه دنیا عرضه می نماید.

کتاب آزادی مردم نوشته جان دان که مطالعات جامع و مرجعی در مورد جنبش های سیاسی و مبحث دموکراسی انجام داده است، ریشه های دموکراسی را از زمان یونان و در جایی که این مفهوم شکل گرفت؛ یعنی دو هزار و پانصد سال پیش تا زمانی که این مفهوم از بین رفت و سپس از تولد دوباره آن در میان مبارزات انقلاب فرانسه، ردیابی می نماید. جان دان نویسنده کتاب -که استاد شناخته ای در مطالعات جنبش های سیاسی و مبحث دموکراسی است- سپس دگردیسی آهسته اما مداوم خود را در طول یکصد و پنجاه سال، و پیروزی چشمگیر دموکراسی در سال های پس از 1945 ترسیم

در واقع اجماع در مورد اطلاق کلمه دموکراسی و مصادیق آن سخت و سخت شده است. نه تنها معین مصداق سخت و سخت است بلکه پیدا کردن مبنایی برای عقلانیت نیز سخت و سخت است. یعنی نمی توان بین ایده های مختلف از یک نوع عقلانیتی که مورد وثوق همه باشد صحبت کرد

می نماید.

خبرگزاری ایبنا در گفت وگو با پروفسورجان دان استاد دانشگاه کمبریج به آنالیز این کتاب پرداخته است که در ادامه می آید.

جان دان استاد کنونی دانشگاه کمبریج انگلستان است. تخصص او بحث انقلاب ها و تغییر رژیم ها است و سابقه تدریس در دانشگاه هاروارد آمریکا را نیز دارد. او استاد برجسته نظریه و اندیشه سیاسی و صاحب کتاب انقلاب های مدرن است.

جدیدترین کتاب شما در مورد موضوع دموکراسی است. سوال اصلی شما در این کتاب چه بوده است؟

بله جدیدترین کتاب من که فکر می کنم برای مخاطب ایرانی جالب باشد، چاپ کتابی به نام آزادی مردم: داستان دموکراسی است که به وسیله انتشارات دانشگاه پرینستون در سال 2005 با جلد شومیز و نسبتاً مقرون به صرفه منتشر شد. پاسخ/فرضیه من در این کتاب این است که دموکراسی اکنون در سرتاسر دنیا سه چیز کاملاً فرق دارد. یک کلمه یونانی تقریباً 2500 ساله که در اصل به شکل متمایزی از خودحکمرانی برای بدنه ای از همه شهروندان مرد در یک جامعه نسبتاً کوچک اطلاق می گردد که در اصل نمی توان آن را در مقیاس یک دولت مدرن (حتی سنگاپور) تکرار کرد، اما از آن موقع به تمام زبان های اصلی در سراسر دنیا نوشته یا ترجمه شده است.

ایده اصلی و کانونی شما در کتاب چه بوده است؟

طیفی از ایده های متفاوت، به طور فزاینده مبهم و اغلب متضاد متقابل، تفسیر می نمایند که آن کلمه (دموکراسی) اکنون باید به چه چیزی اطلاق گردد، جایی که هیچ مبنایی برای تصمیم گیری بین آنها وجود ندارد که حامل هر گونه اقتدار عقلانی باشد. در واقع اجماع در مورد اطلاق کلمه دموکراسی و مصادیق آن سخت و سخت شده است. نه تنها معین مصداق سخت

با دنبال کردن سیر تاریخی این کلمه در طول زمان و در سرتاسر زبان های دنیا، نشان می دهد که این واقعاً چنین است. این یک کار تاریخ است، اما تاریخی که پیامدها و دلالت های سیاسی شدیدی دارد. به ویژه نشان می دهد که تخصیص دموکراسی به وسیله آمریکا به عنوان برچسبی برای ترتیبات سیاسی خود، از نظر تاریخی غیرقابل توجیه است و هیچ مرجعی برای شهروندان هیچ کشور دیگری ندارد

و سخت است بلکه پیداکردن مبنایی برای عقلانیت نیز سخت و سخت است؛ یعنی نمی توان بین ایده های مختلف از یک نوع عقلانیتی که مورد وثوق همه باشد، صحبت کرد.

ضرورت نگارش این کتاب چه بوده است؟

طیف گسترده ای از رژیم ها در سراسر دنیا هستند که ادعا می نمایند نمونه ای از انتخاب های مطلوب از این ایده ها هستند، اما در اصل نمی توانند ادعای خود را برای اقتدار حاکم به وسیله تفسیر خود تأیید نمایند. علت این موضوع این است که معین مصادیق برای دموکراسی سخت و سخت است و این مفهوم در سیر تاریخی خود مدلول های مختلفی یافته است.

با دنبال کردن سیر تاریخی این کلمه در طول زمان و در سرتاسر زبان های دنیا، نشان می دهد که این واقعاً چنین است. این یک کار تاریخ است؛ اما تاریخی که پیامدها و دلالت های سیاسی شدیدی دارد. به ویژه نشان می دهد که تخصیص دموکراسی به وسیله آمریکا به عنوان برچسبی برای ترتیبات سیاسی خود، از نظر تاریخی غیرقابل توجیه است و هیچ مرجعی برای شهروندان هیچ کشور دیگری ندارد؛ به عبارت دیگر تعریف آمریکا از دموکراسی لزوما تعریف مبنا و معیار برای سایر کشورها نیست.

این کتاب به چه زبان هایی ترجمه شده و مورد توجه چه کشورهایی قرار گرفته است؟

این کتاب به طور گسترده ترجمه شده است (به ایتالیایی، فرانسوی، چینی، کره ای، پرتغالی (در برزیل)، عربی (در ریاض!!! نمی دانم چگونه) و اخیراً ترکی. فکر می کنم بعضی از خوانندگان ایرانی آن را پیدا نمایند. جالب است و حتی ممکن است متوجه شوند که آنها با بسیاری از ایده های کتاب موافق هستند.

چه کتاب دیگری در دست تهیه و نگارش دارید؟

کتاب دیگری به وسیله انتشارات دانشگاه چین و پالگریو مک میلان/ اسپرینگر نیچر در سنگاپور منتشر شده است. این مجموعه ای از سخنرانی ها و مصاحبه هایی است که من دو سال پیش در پکن انجام دادم. بر این اساس کتاب مبتنی بر یک بحث متوالی نیست.

منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران